Mối lo về tính an toàn

Các nhà sản xuất trong nuôi trồng thủy sản đang sử dụng chế phẩm sinh học như một cách bền vững để ngăn ngừa bệnh, thúc đẩy tăng trưởng và cải thiện sức khỏe của vật nuôi. Tuy nhiên, nhiều đánh giá gần đây đã làm dấy lên lo ngại về tính an toàn của nhiều chế phẩm sinh học đang được tiêu dùng trên thị trường. Sau khi tiến hành phân tích di truyền của nhiều chế phẩm sinh học cho ngành nuôi trồng thủy sản, các nhà nghiên cứu lưu ý rằng nhiều công thức đã được dán nhãn sai và không chứa vi khuẩn cụ thể như nêu trên thùng chứa.

Chất lượng của chế phẩm sinh học tác động trực tiếp đến sức khỏe tôm cá nuôi.

Khi các nhà nghiên cứu sàng lọc vi khuẩn probiotic (Bacillus và các phân loài của nó) về khả năng kháng kháng sinh (AMR), họ nhận thấy rằng hầu hết các chủng vi khuẩn phân lập đều đề kháng với kháng sinh beta lactam như penicillin và một số nhỏ hơn kháng ampicillin, oxacillin, cefuroxime và ceftriaxone. Một số chủng phân lập cũng cho thấy khả năng kháng với minocycline, một loại kháng sinh tetracycline. Trong ba trường hợp, sàng lọc di truyền cho thấy sự hiện diện của các gen độc lực – những gen này có thể tạo ra cytotoxin - những hợp chất có khả năng giết chết các tế bào sống.

Kết quả này chỉ ra các vấn đề an toàn tiềm ẩn với các sản phẩm chế phẩm sinh học thông thường trên thị trường hiện nay. Các thùng chứa có nhãn sai có nghĩa là các nhà sản xuất nuôi trồng thủy sản không thể chắc chắn về thành phần sinh học của chúng. 

Điều này, cùng với sự hiện diện của các gen kháng kháng sinh và độc lực, có nghĩa là “Các loài Bacillus nên được lựa chọn một cách thận trọng để sử dụng trong các chế phẩm sinh học thương mại”. Ngành công nghiệp thủy sản nên tập trung nhiều hơn vào việc đảm bảo an toàn của chế phẩm sinh học khi sản lượng nuôi trồng thủy sản ngày càng mở rộng.

Quan tâm đến khâu an toàn hơn nữa

Nhiều nghiên cứu đã xác minh lợi ích của chế phẩm sinh học. Các vi khuẩn probiotic như men làm bánh (Saccharomyces cerevisiae) và các loài Bacillus khác nhau đã được sử dụng trong nuôi trồng thủy sản để giải quyết ô nhiễm nước, tăng khả năng hấp thụ thức ăn, cải thiện tốc độ tăng trưởng, tăng cường sức khỏe và chức năng miễn dịch ở cá, tôm. Chúng cũng đã được sử dụng thay cho thuốc kháng sinh để ngăn chặn vi khuẩn gây bệnh trong môi trường nuôi. Sử dụng chế phẩm sinh học đã cho phép các nhà sản xuất giảm thiểu rủi ro do kháng kháng sinh gây ra. Thực tế là các vi khuẩn thường có giá cả phải chăng và bền vững là những lợi ích bổ sung.

Các loài Bacillus khác nhau đã được sử dụng rộng rãi trong nuôi trồng thủy sản .

Mặc dù những lợi ích mang lại là rất nhiều, các nhà nghiên cứu đang nêu lên những lo ngại về tính an toàn của một số chế phẩm sinh học bán sẵn trên thị trường - nói rằng bộ trợ giúp này có thể gây ra một số tác dụng phụ đối với tôm cá nuôi. Các vấn đề như ghi nhãn sai, ô nhiễm vi sinh vật và chế phẩm sinh học gây bệnh đã được xác định trong các ngành sản xuất thực phẩm khác.

Hiện tại, thị trường men vi sinh toàn cầu thiếu hệ thống giám sát và phát hiện, có nghĩa là các trường hợp sản phẩm bị tạp nhiễm và ghi nhãn sai sẽ không được báo cáo. Một nghiên cứu của Hong và cộng sự cho thấy rằng một số lượng đáng kể các chế phẩm sinh học được sản xuất ở châu Á không được xác định rõ ràng về cấp độ loài - và người chăn nuôi không phải lúc nào cũng có thể chắc chắn họ đang triển khai loại vi sinh vật nào trong ao của mình.

Các nghiên cứu khác đã phát hiện ra rằng một số chế phẩm sinh học dựa trên Bacillus có chứa độc lực và gen AMR có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng những gen này có thể được chuyển từ vi khuẩn sang cơ thể vật chủ sau khi chúng được ăn vào cơ thể.

Đánh giá chế phẩm sinh học thương mại

Các nhà nghiên cứu đã mua 32 công thức chế phẩm sinh học dựa trên Bacillus được thiết kế cho ngành nuôi trồng thủy sản. Họ phân lập các mẫu vi khuẩn và xác định đặc điểm của chúng dựa trên các xét nghiệm hình thái học, sinh hóa và PCR. Họ đã sử dụng phương pháp sàng lọc PCR để phát hiện các gen gây độc tố ruột và sử dụng thuốc thử thương mại để đánh giá tính nhạy cảm với kháng sinh của các mẫu phân lập.

Kết quả cho thấy một số chế phẩm sinh học thương mại có ít vi sinh vật hơn so với công bố trên nhãn của chúng. Trong một số trường hợp, mẫu không chứa bất kỳ loại lợi khuẩn nào được liệt kê và thay vào đó chứa các vi khuẩn khác nhau. Các nhà nghiên cứu nói rằng một số vi khuẩn này được coi là gây bệnh, và nói thêm rằng, “điều này không thể bị bỏ qua và làm cho sự an toàn của sản phẩm gây nhiều tranh cãi.”

Chế phẩm sinh học lẫn hại khuẩn sẽ trở thành nguyên nhân gây bệnh cho tôm cá.

Các xét nghiệm PCR chỉ ra rằng một số mẫu probiotic có chứa các gen độc tố ruột. Điều này có ý nghĩa quan trọng về an toàn vì khả năng chuyển gen từ vi khuẩn probiotic vào môi trường sống và chính vi khuẩn, gây bệnh và biến chứng cho vật chủ. Các nhà nghiên cứu nói rằng việc sử dụng các chế phẩm sinh học có các gen này có thể làm tổn hại đến môi trường nuôi cấy - làm mất khả năng ngăn chặn bệnh tật của chế phẩm sinh học.

Chung quy, đánh giá an toàn cho các chế phẩm sinh học thương mại, đặc biệt là các công thức chế phẩm sinh học hỗn hợp cho nuôi trồng thủy sản, cần phải được thiết lập và các thành phần của sản phẩm là cơ sở để thiết lập sự an toàn của nó.